Kırık diş, sert yiyecek tüketimi, gece dişleri gıcırdatmak, travma ya da darbe sonucu ya da yaşın ilerlemesi başta olmak üzere pek çok farklı sebepten meydana gelebilir. Bir gün en sevdiğiniz lolipopu ısırmaya çalışırken ağzınızda erimeyen ve yutulamayan sert bir şey ile karşılaşabilir, ardından da bunun kırık dişinizin parçası olduğunun farkına varabilirsiniz. Dünyada diş kaybının bir numaralı sebebi olarak gösterilen kırık dişler, aslında sanıldığından daha yaygın görülen ve pek çok tedavisi bulunan bir ağız ve diş problemi olarak karşımıza çıkar. Kırık dişler neden oluşur, kırık diş tedavisi nedir, kırık diş ile karşı karşıya kaldığınızda ne yapmalı ve kırık diş problemi ile karşılaşmamak için hangi önlemler alınmalı, hepsi ve daha fazlası bu rehberimizde.

Kırık Diş Nedir, Neden ve Kimlerde Oluşur?

Kırık diş hem çocuklarda hem yetişkinlerde, özellikle de ağır sporlar ile uğraşan sporcularda meydana gelebilen, diş yüzeyinde bir çatlak ile başlayıp dişin bir parçasının kopmasına kadar gidebilen bir diş sorunu olarak karşımıza çıkar. Kırık dişin meydana gelebileceği pek çok farklı durum vardır, ancak en temel kırık diş nedenleri olarak şunları sıralamak mümkündür:

– Sürekli olarak diş gıcırdatma alışkanlığı yüzünden dişler üzerinde oluşan baskı

– Dişin iç kısmını zayıflatan ve hassaslaştıran büyüklükte çürükler

– Buz, sert şekerleme ve kabuklu yemiş gibi sert yiyeceklerin tüketimi

– Kaza ya da travma sonucu yüze alınan sert darbe

– Spor esnasında yüz, çene ve ağız bölgesine alınan beklenmedik darbeler, müsabaka sırasında düşme gibi spor kazaları

– Fiziksel şiddet ve kavgalar

– Ağız içinde ani ısı değişimleri (Aşırı sıcak bir yiyeceğin arından buzlu su tüketimi vb.)

– 50 yaş üstü kişilerde dişlerin zayıf düşmesi ile kendiliğinden, yaşla oluşabilecek kırıklar

Kırık Diş Çeşitleri Nelerdir?

Bu tip durumlardan herhangi birinden dolayı meydana gelen kırık dişler başta kırık diş apsesi ve kırık diş iltihabı olmak üzere pek çok istenmeyen yan etkiye yol açabilir. Bununla birlikte zamanında müdahale edilmeyen bir kırık diş ağız kokusuna da sebebiyet vererek kişiyi sadece fiziksel olarak değil, ruhsal ve fiziksel olarak da olumsuz etkileyebilir. Kırık diş siyah renk almaya başladığı zaman çürüdüğünü işaret eder ve vakit kaybetmeden tedavi edilmesi gerekir.

Kırık diş dediğimiz zaman aslında sadece ucu kırılmış dişlerden değil, birden fazla kırık diş çeşidinden bahsediyoruz demektir. En yaygın olarak karşılaşılan kırık diş türlerine yakından bakacak olursak:

* Çatlak Diş:Çatlak bir dişi evde kendi yöntemlerinizle tedavi etmek imkansızdır. Dişinizde bir çatlak ile karşılaştığınız anda doğrudan diş hekiminize başvurmanız gerekir. Bazen diş, göze normalmiş gibi görünebilir ve sadece yemek yediğinizde ya da ağız içinde sıcaklık değişimleri meydana geldiğinde ağrı yapmaya meyilli olabilir. Öte yandan dişiniz sürekli olarak ağrıyorsa çatlaktan da öte hasar görmüş bir sinir ya da kan damarı da söz konusu olabilir. Bu, ciddi bir uyarı işareti olduğu gibi anında diş hekimi müdahalesi gerektiren bir durum olduğunun en önemli göstergesidir. Çatlak dişin en belirgin göstergelerinden bir tanesi, ısırdığınızda değil, ısırdıktan sonra dişinizdeki baskıyı bıraktığınızda ağrı gelmesidir.

* Kırık Arka Diş/Kırık Ön Diş:Kırık diş, çatlak dişten farklı olarak dişten bir parçanın ayrılmasını ifade eder. Bu durumda da hiç vakit kaybetmeden dişçinize gitmeniz gerekir, zira kendisi kırığa neyin sebep olduğunu tespit eder ve diş sinirinin zarar görüp görmediğini anlamaya çalışır. Siniri hasar görmüş bir kırık diş, çoğunlukla kanal tedavisi gerektirir.

* Kırık Gömülü Diş:Çoğunlukla yirmilik dişlerde meydana gelebilen bu durum, yarı gömülü olan ya da kısmen çıkmış olan gömülü dişlerin ucundan kırılması ve kopmasını ifade eder. Bu gibi durumlarda dişçiniz, dişin konumuna, yerleşimine ve büyüme durumuna bakarak bir kırık diş tedavisi oluşturmalıdır.

Çocuklarda & Yetişkinlerde Kırık Diş Tedavileri

Çocuğunda çatlak ya da kırık diş ile karşılaşan ebeveynlerin büyük bir kısmı, “Çocuğumdaki kırık diş düzelir mi?” sorusuna endişeli bir biçimde yanıt arar. Elbette her kırık dişin kendine has uygun bir tedavi yöntemi bulunmaktadır. Burada önemli olan, kırık sebebini tespit etmek, dişe gelen hasarı belirlemek ve buna göre bir çözüm önerisi sunabilmek. Kırık diş onarımı, çocuklarda olduğu kadar yetişkinlerde de özen ve dikkat isteyen bir işlemdir. Doğru ellerde doğru yöntemlerle gerçekleştirildiği takdirde dişinizi sağlıklı hale getirmek mümkündür.

Çocuklar, hareketli oldukları, sert oynayabildikleri ve hem kendilerini, hem çevrelerini sürekli olarak keşfetme döneminde oldukları için kırık diş sorununa yetişkinlerden daha fazla maruz kalabilen gruptur. Eğer kırılan diş süt dişi ise, süt dişleri zaten dökülecek mantığına kapılmadan çocuğu bir diş doktoruna götürmek gerekir. Diş hekimi, kırık dişi ve yarayı inceledikten sonra uygun bir tedavi planı seçer; süt dişini olduğu gibi bırakabileceği gibi, kırılan dişe diş dolgusu benzeri uygun bir tedavi yöntemine de başvurabilir. Öte yandan çocuğunuz kalıcı dişlerinden birini kırdıysa ve kırık diş ağrısı çekiyorsa, yine acil diş hekimi müdahalesi gerektiren bir durum ile karşı karşıya olduğunuz anlamına gelir. Diş hekimi, kırık diş çekimi, kırık diş dolgu işlemi ya da kırık diş kaplama gibi yöntemlerden birine başvurabilir. İleri seviyede kırıklarda kırık diş ameliyatı gerekebilir.

Yetişkinlerde kırık diş tedavisi, aslında aşağı yukarı çocuklardaki gibi benzer bir seyir izler. Kırık dişte meydana gelen hassasiyet, göz ardı edilmemesi gereken bir yan etki olmakla birlikte sizi ilk fırsatta bir diş hekimine götürecek bir motivasyon kaynağı olmalıdır. Kırık diş tedavilerinde hem çocuklarda hem yetişkinlerde uygulanabilecek tedavi yöntemlerinin bazıları şunlardır:

Kırık Parçanın Yapıştırılması:Eğer dişin kırılan parçasını bulursanız, süt ya da tercihen tükürük içeren kap içinde en kısa sürede diş hekimine ulaştırmanız durumunda, uygun koşullar sağlandığı taktirde diş hekiminiz yerine yapıştırabilir.

Dişin Soketine Geri Yerleştirilmesi:Eğer diş köküyle birlikte çıktıysa (avülse olduysa), en fazla 1 saat içerisinde diş köküne temas etmeden tükürük dolu bir kapta diş hekimine ulaştırırsanız, yeniden yerine yerleştirme şansı olabilir.

Bonding Yöntemi:Bonding prosedüründe kırığın yarattığı boşluk, kompozit dolgu maddesi kullanılarak doldurulur ve dişe hem fonksiyonel, hem estetik özelliklerinin geri kazandırılması amaçlanır.

Kuron Tedavisi:Özellikle kırık azı dişi tedavisinde sık kullanılan bir yöntem olan kuron tedavisi, kuron denen, porselen/zirkonyum/e-max bir diş kaplamasının diş üzerine yerleştirilmesinden meydana gelir. Kırık diş tedavisinde kuron, kırığın oluşturduğu boşluk hesaba katılarak, özel ölçülerde üretilir ve dişteki eksikliklerin tamamının kapatılması amaçlanır.

Kanal Tedavisi:Dişteki kırık, diş pulpasına yani sinirlere kadar ilerlediği durumlarda kanal tedavisine başvurulur. Bu tedavi, daha çok bir endodontist yani kanal tedavisi uzmanı tarafından gerçekleştirilmelidir. Doktorunuz dişteki hasarlı pulpa dokusunu ve sinirleri temizledikten sonra dişin eksilmiş kısmını da tamamlamaya çalışır. Bu prosedür, hali hazırda hassaslaşmış ve kırılmış olan dişin, daha da zarar görmesini ve enfeksiyon kapmasını önleyen bir prosedürdür.

Kırık Diş Çekimi:Kırık dişin hem kökü, hem sinirleri, hem genel olarak yapısı tamamen bozulduğunda ve geri dönülemez bir hasar aldığında çözüm kırılan dişin çekilmesi olmaktadır.
Çocuklarda Kırık Dişte Nelere Dikkat Etmeli?

Eğer çocuğunuzda kırık ya da çatlak diş tespit ederseniz, aşağıdaki adımlar takip ederek dişine ya da sağlığına daha fazla zarar vermesini engellemiş olursunuz:

– Sakinliğinizi koruyun.

– Kırık parçayı mümkünse bulmaya çalışın ve tükürük yada süt dolu bir kap içerisinde mümkün olan en kısa sürede diş hekimine ulaştırın.

– Eğer diş köküyle birlikte yerinden çıktıysa, kök kısmına hiç dokunmadan yerden alıp temiz su altında yıkayarak tükürük ya da süt içerisinde diş hekimine ulaştırın.

– Çocuğunuzun dişine dokunmasına izin vermeyin.

– Buz kompresi uygulayın.

– Hemen diş hekiminiz ile iletişime geçin.

– Mümkünse en geç bir saat içinde diş hekiminize ulaşmış olun.